Jak uzyskać zgodę sądu na czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka?

W codziennym życiu rodzice, podejmując proste czynności wpływające na majątek dziecka, nie przejmują się, czy przekraczają one zakres zwykłego zarządu. W większości przypadków prawdopodobnie nie mają nawet styczności z tym pojęciem. Problemy mogą pojawić się w momencie, kiedy w imieniu dziecka jego przedstawiciele ustawowi, rodzice prowadzą sprawę sądową przykładowo o zapłatę zadośćuczynienia, czy odszkodowania. Przy zawieraniu ugody okazuje się, że konieczna jest zgoda sądu rodzinnego na dokonanie czynności prawnej przekraczający zwykły zarząd majątkiem dziecka. Dlaczego potrzebna jest zgoda na czynność, która zdawałoby się, ma zapewnić dziecku przysporzenie majątkowe?

Dla porządku, należy najpierw wyjaśnić pojęcie zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Pojawia się ono m. in. w art. 101 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który to przepis stanowi punkt odniesienia dla niniejszego artykułu. Stanowi on, iż rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Brak jest przy tym definicji zwykłego zarządu, bądź wskazania czynności, które można uznać za przekraczające zwykły zarząd majątkiem.

W orzecznictwie przyjmuje się, iż zwykły zarząd przekraczają takie czynności, jak: nabycie, zbycie, zrzeczenie się lub istotne obciążenie nieruchomości; zrzeczenie się dziedziczenia, odrzucenie spadku, przyjęcie spadku wprost; zawarcie w imieniu małoletniego dziecka umowy spółki cywilnej; wypłata znacznej kwoty z rachunku dziecka. Czynnością przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka jest także zawarcie ugody co do roszczeń majątkowych dziecka – wierzyciela względem dłużnika.

Celem uzyskania możliwości dokonania czynności prawnej przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka, rodzice, bądź inni przedstawiciele ustawowi, powinni złożyć do sądu rodzinnego, właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka, wniosek o zezwolenie na dokonanie takiej czynności. Wniosek może złożyć jeden z rodziców (przedstawicieli), bądź każdy z nich – ma to w gruncie rzeczy znaczenie czysto formalne, bowiem sąd rodzinny włączy do postępowania przedstawiciela ustawowego, który nie złożył wniosku, jako uczestnika. Wniosek należy odpowiednio uzasadnić – powinien on zawierać wskazanie, jakiego rodzaju czynności chcą dokonać przedstawiciele ustawowi, jak również wyjaśnienie, dlaczego chcą przedmiotowej czynności dokonać. Konieczne jest zatem uzasadnienie faktyczne wniosku, poparte odpowiednim materiałem dowodowym.

Ponadto – pomimo, iż nie jest to wymagane – rozpatrywanie wniosku zdecydowanie przyspiesza zawarcie uzasadnienia prawnego wniosku. W większości przypadków istnieje orzecznictwo sądowe, którego przytoczenie pomoże sądowi podjąć decyzję o wyrażeniu zgody bez przeprowadzania w sprawie dodatkowych czynności. Dobór odpowiedniego orzecznictwa może być czasochłonny i skomplikowany, zatem celem kompleksowego sporządzenia wniosku warto skonsultować się z prawnikiem rodzinnym.

Postępowanie z wniosku o zezwolenie na dokonanie czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka może potoczyć się różnie, w zależności od złożoności sprawy i zaangażowania sądu rodzinnego. Z doświadczenia wiele spraw kończy się na pierwszym posiedzeniu, zaś sędzia ogranicza się do przesłuchania przedstawicieli ustawowych dziecka. Powyższe, w połączeniu z należycie sformułowanym wnioskiem, pozwala sprawnie uzyskać zgodę na dokonanie czynności prawnej. Zdarza się jednak, że sąd poweźmie wątpliwości, co do zasadności podjęcia danej czynności – bądź po prostu okaże się drobiazgowy, bądź wręcz nadgorliwy, w swoich działaniach. Możliwe jest zatem zlecenie przez sąd przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Przykładowo, w sprawach o zezwolenie na zawarcie ugody, sąd może zechcieć pozyskać w ten sposób informacje, czy środki z ugody trafią na konto bankowe dziecka, jak również, jakie kwoty zakłady ubezpieczeń wypłacają w danego rodzaju sprawach. Sąd ustala w ten sposób, czy dziecko nie ucierpi na takiej czynności – czy jej dokonanie nie sprawi, że przysporzenie majątkowe nastąpi w mniejszej wysokości, niż by to miało miejsce bez tej czynności. W skrajnych przypadkach, sądy mogą nawet przeprowadzić dowód z opinii biegłego sądowego.

Wizja postępowania sądowego może odstraszać rodziców przed dokonaniem określonego rodzaju czynności prawnej w imieniu małoletniego dziecka. Skorzystanie z pomocy prawnika rodzinnego zdecydowanie uprości całą procedurę i sprawi, że sąd rodzinny wyda zgodę na dokonanie czynności prawnej w niedługim czasie od złożenia wniosku.