Konfiskata pojazdu za spowodowanie wypadku po alkoholu

Od 14 marca 2024 r. zaczęły obowiązywać przepisy zmieniające Kodeks karny, przewidujące przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym. W uproszczeniu, przepisy te nakładają na sądy uprawnienia do zasądzenia konfiskaty samochodów, w momencie kiedy sprawca określonych przestępstw związanych z poruszaniem się pojazdami popełnił je w stanie nietrzeźwości.

Przepisy art. 178 §1 i §1a Kodeksu karnego przewidują surowszą odpowiedzialność wobec sprawców określonych czynów, jeżeli w trakcie ich popełnienia znajdowali się w stanie nietrzeźwości. Warto przypomnieć, iż w rozumieniu Kodeksu karnego, taki stan zachodzi jeżeli zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila lub zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg. Omawianymi przestępstwami są: sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym (art. 173 k.k.), sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu lądowym (art. 174 k.k.), spowodowanie wypadku skutkującego innym, niż ciężki uszczerbek na zdrowiu (art. 177 § 1 k.k.) oraz spowodowanie wypadku skutkującego śmiercią lub ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu (art. 177 § 2 k.k.).

Kodeks karny przewiduje dwa warianty przepadku pojazdu w przypadku popełnienia wyżej wymienionych czynów. Pierwszy z nich to przepadek fakultatywny, nieobowiązkowy. Sąd może (a zatem nie musi!) orzec przepadek pojazdu mechanicznego, jeżeli zawartość alkoholu we krwi sprawcy mieści się w granicy 0,5 – 1 promila lub 0,25 – 0,5 mg/dm3 w wydychanym powietrzu. Jednocześnie w przypadku, kiedy zawartość alkoholu przekroczy górną granicę wyżej podanych wartości, następuje obligatoryjny (obowiązkowy) przepadek pojazdu. Sąd nie rozważa zatem, czy zastosować taki środek, czy nie, a zastosuje go każdorazowo po spełnieniu tych przesłanek.

Należy przy tym zwrócić uwagę, iż ukrycie bądź zbycie pojazdu nie uchroni sprawcy przed konsekwencjami. Przepis art. 44b § 2 k.k. przewiduje orzeczenie przepadku równowartości pojazdu, jeżeli sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd. Również w przypadku, kiedy auto nie jest wyłączną własnością sprawcy, orzeka się przepadek równowartości. Przepisy Kodeksu karnego precyzują, w jaki sposób obliczana jest wartość samochodu na potrzeby przepadku. Co do zasady uwzględnia się wartość określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo, a z braku takiej polisy sąd ustala średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadającego przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu. Sąd nie powołuje do powyższych czynności biegłego, dzieje się to dopiero jeżeli wartości pojazdu nie da się ustalić według wyżej podanych kryteriów.

Natomiast w jednym przypadku ustawodawca przewidział odstąpienie od orzekania przepadku pojazdu. Taki wyjątek stosuje się w przypadku prowadzenia pojazdu służbowego, podczas wykonywania obowiązków pracowniczych. Przepis art. 44b § 4 k.k. stanowi, że wobec sprawcy, który prowadził pojazd niebędący jego własnością, podczas wykonywania czynności zawodowych i służbowych, które polegają na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy, przepadku nie orzeka się. Powyższe przesłanki muszą jednak zostać spełnione łącznie. Innym wyjątkiem jest sytuacja, kiedy sprawca utracił pojazd, jest on zniszczony lub znacznie uszkodzony – w takich sytuacjach również nie orzeka się przepadku.

Jak zatem widać, sprawcy przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym, którzy popełnią czyn zabroniony po alkoholu, karani będą znacznie bardziej surowo niż dotychczas. Istotnie ograniczona została uznaniowość sądu i w wielu przypadkach konfiskata samochodu jest obowiązkowa. Dbałość o najmniejsze szczegóły w sprawach karnych prowadzonych w związku z wypadkami samochodowymi jest wymagana celem osiągnięcia korzystnego rezultatu, dlatego też najlepiej jak najwcześniej podjąć współpracę z fachowym prawnikiem karnym.