Wspólność majątkowa a działalność gospodarcza

Sprawy o podział majątku są często materią skomplikowaną, tyczą się bowiem wspólnego dobytku gromadzonego przez wiele lat. Aby móc precyzyjnie określić, które ze składników majątku podlegają podziałowi, należy dokonać rozróżnienia między jego częścią posiadaną przez małżonka przed zawarciem małżeństwa, a taką która powstała już po wstąpieniu w ustrój wspólności majątkowej. W takiej sytuacji szczególne problemy narastają przy rozliczeniu działalności gospodarczej małżonka. W różnych sytuacjach podziałowi będą podlegać bowiem różne składniki majątkowe przeznaczone do prowadzenia takiej działalności.

Najbardziej istotnym zagadnieniem dla lepszego zrozumienia problemu podziału majątku wspólnego w kontekście działalności gospodarczej jest kwestia czasu jej założenia. Jest ona
silnie związana z następującymi pojęciami:

• MAJĄTEK OSOBISTY, a zatem dobytek stanowiący własność wyłącznie jednego małżonka. W jego skład wchodzi wszystko, co zostało nabyte przed ślubem, ale także niektóre inne przychody, które występują w trakcie małżeństwa – przykładowo:
  darowizny, spadki, odszkodowania, przychody z tytułu praw autorskich i praw pokrewnych, również wkłady, które zostały wniesione w trakcie trwania małżeństwa do przedsiębiorstwa prowadzonego przez małżonka przed ślubem, ale zostały pokryte z majątku osobistego;
• MAJĄTEK WSPÓLNY, czyli dobytek stanowiący współwłasność małżonków. Bez znaczenia pozostaje, dzięki komu nastąpiło przysporzenie. Wspólność majątkowa powstaje z chwilą zawarcia związku małżeńskiego, o ile nie została zawarta umowa
  o rozdzielność majątkową (intercyza). Do majątku wspólnego wchodzą wszelkie zyski
  wypracowane przez małżonków po dacie ślubu, w tym dochody wypracowane przez
  składnik majątku osobistego, jeżeli te dochody powstały w trakcie trwania związku małżeńskiego. Jeżeli zatem przedsiębiorstwo założone przez małżonka przed ślubem
  generuje dochód w trakcie trwania małżeństwa, to ten dochód stanowi składnik majątku wspólnego.

Jeżeli małżonek prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, którą założył przed zawarciem związku małżeńskiego, to wszelkie składniki przedsiębiorstwa małżonka wchodzą
co do zasady w skład jego majątku osobistego i nie podlegają podziałowi. Również jeżeli dochodzi do nabycia rzeczy lub praw w ramach takiej działalności, ale wykorzystuje się do niego środki
z majątku osobistego, to rzecz lub prawo nabyte wchodzi także w skład majątku osobistego.
Jeżeli jednak doszło do dofinansowania działalności z majątku wspólnego, to nabyty
w ten sposób składnik wchodzi już w skład majątku wspólnego i podlega podziałowi. Przykładowo, jeżeli małżonek zakupi samochód dla przedsiębiorstwa prowadzonego przed ślubem ze środków pieniężnych uzyskanych ze spadku (a zatem ze środków wchodzących w skład jego osobistego majątku), to taki samochód nie będzie podlegał podziałowi. Natomiast jeżeli
taki samochód został zakupiony za pieniądze z wynagrodzenia za pracę drugiego z małżonków
(a zatem ze składników majątku wspólnego), to będzie on podlegał podziałowi.

Nieco inaczej sprawa wygląda, jeżeli przedsiębiorstwo zostało założone w trakcie trwania małżeństwa. W takim przypadku niezależnie od tego, czy wkład został wniesiony z majątku osobistego, czy też wspólnego małżonków, to będzie on stanowił część wspólnego majątku
i będzie podlegał podziałowi. Skoro bowiem całość przedsiębiorstwa stanowi współwłasność małżonków, to wszelkie nakłady poczynione na nią z majątku osobistego będą podlegały podziałowi (w ten sposób o nakładach z majątku osobistego na majątek wspólny wypowiadał
 się Sąd Najwyższy, m. in. w orzeczeniu o sygn. akt IV CNP 62/16). Wracając zatem do przykładu samochodu zakupionego w ramach działalności gospodarczej, to małżonek nabywający
ze swoich osobistych środków (np. z darowizny) pojazd do wspólnego przedsiębiorstwa musi
liczyć się z tym, iż przy podziale majątku będzie mu się należała jedynie połowa jego wartości.

Podsumowując, w przypadku przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków, podział majątku wchodzącego w jego skład nie powinien przysparzać problemów
- niezależnie bowiem od źródła finansowania przedsiębiorstwa, wszelkie jego składniki będą podlegać podziałowi. Jeżeli jednak małżonek prowadził działalność gospodarczą przed zawarciem związku małżeńskiego, to wtedy należy precyzyjnie rozróżnić, z jakiego majątku pochodziły
wkłady wniesione na rzecz przedsiębiorstwa. Celem najbardziej możliwie precyzyjnej analizy
sprawy o podział majątku zalecany jest kontakt z adwokatem. Doświadczony prawnik rodzinny
zapewni należyte przeprowadzenie podziału majątku wspólnego.